Enerji ve Natürel Kaynaklar Bakanlığının, Türkiye’nin 2053’te net sıfır emisyona ulaşma gayesi temel alınarak hazırlanan ve bu kapsamda 2035’e kadar atılacak adımları içeren Türkiye Ulusal Güç Planı yayımlandı.
Plandan derlenen bilgilere bakılırsa, Türkiye’nin 2020’de 147,2 milyon ton eş paha petrol olan birincil güç tüketiminin 2035’e kadar 205,3 milyon ton eş paha petrol düzeyine ulaşacağı kestirim ediliyor.
Türkiye’nin 2000-2020 devrinde yıllık ortalama yüzde 4,4 artan elektrik tüketiminin ise 2035’e kadar yılda ortalama yüzde 3,5 büyüyerek 510,5 teravatsaaate yükselmesi bekleniyor. Son güç tüketiminde 2020’de yüzde 21,8 olan elektrik gücünün hissesinin 2035’te yüzde 24,9’a ulaşacağı hesaplanıyor.
Türkiye’nin 2020 sonunda 95,9 gigavat düzeyinde olan elektrik şurası gücünün ise 2035’te 189,7 gigavata, toplam konseyi güç ortasında yenilenebilir güç kaynaklarının hissesinin ise 2020’deki yüzde 52 düzeyinden 2035’te yüzde 64,7’ye çıkacağı öngörülüyor.
En büyük kapasite güneşte olacak
Bu periyoda kadar devreye alınması gereken 96,9 gigavatlık yeni elektrik kapasitesinin yüzde 74,3’ünü yenilenebilir güç kaynakları oluşturuyor.
Yenilenebilir güç kaynakları içinde en büyük kapasite artışı güneş gücünde hedefleniyor. Türkiye’nin 2020 sonunda 6,7 gigavat olan güneş gücü şurası gücünün 2035’te 52,9 gigavata yükselmesi planlanıyor.
Bu artış, Türkiye’nin Kasım 2022’de 9,32 gigavat olan güneş gücü heyeti gücünün 2035 prestijiyle yaklaşık yüzde 500 artması manasına geliyor. Güneş gücünde 2035’te 52,9 gigavat kapasiteye ulaşılması halinde, güneş gücü Türkiye’nin toplam elektrik şurası gücünde en yüksek hisseye sahip kaynak olacak.
Rüzgar gücünde ise 2020’de 8,8 gigavat olan şurası gücün 2035’te 29,6 gigavata ulaşması bekleniyor. Rüzgar gücünde hedeflenen kapasite artışı Kasım 2022 prestijiyle ulaşılan 11,36 gigavat kapasite dikkate alındığında yüzde 160 olarak öne çıkıyor.
Nükleerde sıçrama
Türkiye’nin birinci nükleer santrali Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nde (NGS) birinci nükleer reaktörün bu yıl devreye alınmasını takiben 2025 prestijiyle 2,4 gigavat nükleer heyeti gücün oluşması, bu kapasitenin 2035’te ise 7,2 gigavata ulaşması planlanıyor. Akkuyu NGS, her bir ünitesi 1,2 gigavat olmak üzere dört reaktörden oluşacak.
Kurulu gücün hidroelektrik santrallerinde 2020’deki 31 gigavat düzeyinden 2035’te 35,1 gigavata çıkması, doğal gazdan elektrik üretiminde 35,5 gigavata, kömür santrallerinde 24,3 gigavata yükselmesi bekleniyor.
Söz konusu kapasite artışlarının gerçekleşmesi durumunda, Türkiye’nin elektrik üretiminde kömür ve doğal gazdan üretimi kapsayan termik santrallerin 2020’de yüzde 57,6 olan hissesi, 2035’te yüzde 34,2’ye çekiliyor.
Güneş gücünün hissesi yüzde 16,5’e, rüzgar gücünün hissesi yüzde 17,7’ye, nükleerin hissesi yüzde 11,1’e ulaşırken, hidroelektriğin hissesi yüzde 17,3’e düşüyor. Üretimin kalan kısmını jeotermal, biyokütle dahil olmak üzere öteki kaynaklar karşılıyor.
Net sıfır emisyona ulaşma amaçları kapsamında, Türkiye’nin 2020’de birincil güç tüketiminde fosil yakıtların yüzde 83,3 olan hissesinin 2053’te yüzde 20,8 düzeyine ineceği öngörülüyor. Bu toplamda kömürün hissesi yüzde 3,6, doğal gazın hissesi yüzde 11,7 ve petrolün hissesi yüzde 5,6 olarak hesaplanıyor.
Birincil güç tüketiminde 2053’te yenilenebilir güç kaynaklarının hissesi yüzde 50’ye yükselirken, nükleerin hissesinin yüzde 29,3’e ulaşacağı kestirim ediliyor.
“Güneş gücünde potansiyel daha yüksek”
Londra merkezli fikir kuruluşu Ember’in Türkiye, Ukrayna ve Batı Balkanlardan Sorumlu Önderi Ufuk Alparslan, yaptığı değerlendirmede, “Türkiye’nin güneş potansiyeli rüzgar potansiyelinden daha yüksek ve bu potansiyel ülkeye daha homojen yayılmış durumda. Ayrıyeten güneş gücü yazın pik yapan elektrik tüketimini ve kurak senelerda hidroelektrikten doğabilecek eksiği telafi edebilmesi niçiniyle güç güvenliği açısından da önemli” tabirlerini kullandı.
Ancak her yıl devreye alınacak güneş santrali kapasitesinin plandaki düzeylere çıkabilmesi için güneş gücüne fazlaca daha fazla yeni kapasite tahsisatının sağlanması gerektiğini vurgulayan Alparslan, şunları kaydetti:
“Aksi biçimde gayeler kağıt üzerinde kalabilir. Öbür bir husus da, planda yenilenebilir güç kapasitesi süratle artarken kömür kapasitesinin düşmediğini, bilakis bir ölçü arttığını görüyoruz. Planda bir yandan kömürden elektrik üretiminin yıldan yıla düşeceği tabir edilirken öbür yandan konseyi gücünün artması çelişkili bir durum. Bu planda en azından yeni kömür kapasitesinin devreye alınmayacağının duyurulmasını beklerdim.”
“Enerji arz güvenliğinin anahtarı öz kaynaklarımızda”
Enerji Yatırımcıları Derneği (GÜYAD) Lideri Cem Özkök de yenilenebilir güce yük verilen bir ulusal güç planı oluşturulmasından mutlu olduklarını belirterek, şu biçimde konuştu:
“İçinde bulunduğumuz konjonktür güç arz güvenliğinin anahtarının kendi öz kaynaklarımızda olduğuna işaret ediyor. Ayrıyeten dünya genelinde derinleşen ekonomik kriz de mali kaynaklarımızın güç yüklü dış borç ödemesi yerine ülke içerisinde öbür kalkınma alanlarına yönlendirilmesini mecburî kılıyor. Türkiye üzere rüzgar gücü bakımından varlıklı ve güneş radyasyon oranları çok yüksek bir ülkenin yenilenebilir güç alanındaki kurulumlarını artırması gerekliliği kuşkusuz ortada.”
Özkök, düzenlemelerin süratli ve beklentilere uygun biçimde yapılmasının ehemmiyetine işaret ederek, Türkiye’nin bu maksatları gerçekleştirecek isteği, azmi, mahareti ve yetişmiş insan kaynağının olduğunu söylemiş oldu.
Plandan derlenen bilgilere bakılırsa, Türkiye’nin 2020’de 147,2 milyon ton eş paha petrol olan birincil güç tüketiminin 2035’e kadar 205,3 milyon ton eş paha petrol düzeyine ulaşacağı kestirim ediliyor.
Türkiye’nin 2000-2020 devrinde yıllık ortalama yüzde 4,4 artan elektrik tüketiminin ise 2035’e kadar yılda ortalama yüzde 3,5 büyüyerek 510,5 teravatsaaate yükselmesi bekleniyor. Son güç tüketiminde 2020’de yüzde 21,8 olan elektrik gücünün hissesinin 2035’te yüzde 24,9’a ulaşacağı hesaplanıyor.
Türkiye’nin 2020 sonunda 95,9 gigavat düzeyinde olan elektrik şurası gücünün ise 2035’te 189,7 gigavata, toplam konseyi güç ortasında yenilenebilir güç kaynaklarının hissesinin ise 2020’deki yüzde 52 düzeyinden 2035’te yüzde 64,7’ye çıkacağı öngörülüyor.
En büyük kapasite güneşte olacak
Bu periyoda kadar devreye alınması gereken 96,9 gigavatlık yeni elektrik kapasitesinin yüzde 74,3’ünü yenilenebilir güç kaynakları oluşturuyor.
Yenilenebilir güç kaynakları içinde en büyük kapasite artışı güneş gücünde hedefleniyor. Türkiye’nin 2020 sonunda 6,7 gigavat olan güneş gücü şurası gücünün 2035’te 52,9 gigavata yükselmesi planlanıyor.
Bu artış, Türkiye’nin Kasım 2022’de 9,32 gigavat olan güneş gücü heyeti gücünün 2035 prestijiyle yaklaşık yüzde 500 artması manasına geliyor. Güneş gücünde 2035’te 52,9 gigavat kapasiteye ulaşılması halinde, güneş gücü Türkiye’nin toplam elektrik şurası gücünde en yüksek hisseye sahip kaynak olacak.
Rüzgar gücünde ise 2020’de 8,8 gigavat olan şurası gücün 2035’te 29,6 gigavata ulaşması bekleniyor. Rüzgar gücünde hedeflenen kapasite artışı Kasım 2022 prestijiyle ulaşılan 11,36 gigavat kapasite dikkate alındığında yüzde 160 olarak öne çıkıyor.
Nükleerde sıçrama
Türkiye’nin birinci nükleer santrali Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nde (NGS) birinci nükleer reaktörün bu yıl devreye alınmasını takiben 2025 prestijiyle 2,4 gigavat nükleer heyeti gücün oluşması, bu kapasitenin 2035’te ise 7,2 gigavata ulaşması planlanıyor. Akkuyu NGS, her bir ünitesi 1,2 gigavat olmak üzere dört reaktörden oluşacak.
Kurulu gücün hidroelektrik santrallerinde 2020’deki 31 gigavat düzeyinden 2035’te 35,1 gigavata çıkması, doğal gazdan elektrik üretiminde 35,5 gigavata, kömür santrallerinde 24,3 gigavata yükselmesi bekleniyor.
Söz konusu kapasite artışlarının gerçekleşmesi durumunda, Türkiye’nin elektrik üretiminde kömür ve doğal gazdan üretimi kapsayan termik santrallerin 2020’de yüzde 57,6 olan hissesi, 2035’te yüzde 34,2’ye çekiliyor.
Güneş gücünün hissesi yüzde 16,5’e, rüzgar gücünün hissesi yüzde 17,7’ye, nükleerin hissesi yüzde 11,1’e ulaşırken, hidroelektriğin hissesi yüzde 17,3’e düşüyor. Üretimin kalan kısmını jeotermal, biyokütle dahil olmak üzere öteki kaynaklar karşılıyor.
Net sıfır emisyona ulaşma amaçları kapsamında, Türkiye’nin 2020’de birincil güç tüketiminde fosil yakıtların yüzde 83,3 olan hissesinin 2053’te yüzde 20,8 düzeyine ineceği öngörülüyor. Bu toplamda kömürün hissesi yüzde 3,6, doğal gazın hissesi yüzde 11,7 ve petrolün hissesi yüzde 5,6 olarak hesaplanıyor.
Birincil güç tüketiminde 2053’te yenilenebilir güç kaynaklarının hissesi yüzde 50’ye yükselirken, nükleerin hissesinin yüzde 29,3’e ulaşacağı kestirim ediliyor.
“Güneş gücünde potansiyel daha yüksek”
Londra merkezli fikir kuruluşu Ember’in Türkiye, Ukrayna ve Batı Balkanlardan Sorumlu Önderi Ufuk Alparslan, yaptığı değerlendirmede, “Türkiye’nin güneş potansiyeli rüzgar potansiyelinden daha yüksek ve bu potansiyel ülkeye daha homojen yayılmış durumda. Ayrıyeten güneş gücü yazın pik yapan elektrik tüketimini ve kurak senelerda hidroelektrikten doğabilecek eksiği telafi edebilmesi niçiniyle güç güvenliği açısından da önemli” tabirlerini kullandı.
Ancak her yıl devreye alınacak güneş santrali kapasitesinin plandaki düzeylere çıkabilmesi için güneş gücüne fazlaca daha fazla yeni kapasite tahsisatının sağlanması gerektiğini vurgulayan Alparslan, şunları kaydetti:
“Aksi biçimde gayeler kağıt üzerinde kalabilir. Öbür bir husus da, planda yenilenebilir güç kapasitesi süratle artarken kömür kapasitesinin düşmediğini, bilakis bir ölçü arttığını görüyoruz. Planda bir yandan kömürden elektrik üretiminin yıldan yıla düşeceği tabir edilirken öbür yandan konseyi gücünün artması çelişkili bir durum. Bu planda en azından yeni kömür kapasitesinin devreye alınmayacağının duyurulmasını beklerdim.”
“Enerji arz güvenliğinin anahtarı öz kaynaklarımızda”
Enerji Yatırımcıları Derneği (GÜYAD) Lideri Cem Özkök de yenilenebilir güce yük verilen bir ulusal güç planı oluşturulmasından mutlu olduklarını belirterek, şu biçimde konuştu:
“İçinde bulunduğumuz konjonktür güç arz güvenliğinin anahtarının kendi öz kaynaklarımızda olduğuna işaret ediyor. Ayrıyeten dünya genelinde derinleşen ekonomik kriz de mali kaynaklarımızın güç yüklü dış borç ödemesi yerine ülke içerisinde öbür kalkınma alanlarına yönlendirilmesini mecburî kılıyor. Türkiye üzere rüzgar gücü bakımından varlıklı ve güneş radyasyon oranları çok yüksek bir ülkenin yenilenebilir güç alanındaki kurulumlarını artırması gerekliliği kuşkusuz ortada.”
Özkök, düzenlemelerin süratli ve beklentilere uygun biçimde yapılmasının ehemmiyetine işaret ederek, Türkiye’nin bu maksatları gerçekleştirecek isteği, azmi, mahareti ve yetişmiş insan kaynağının olduğunu söylemiş oldu.