ÇAĞLAR KUZLUKLUOĞLU-BLOOMBERG HT ARAŞTIRMA
Gelir ve servet dağılımı, eşitsizlik ve globalleşme üzerine çalışmaları ile bilinen New York Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Dünya Bankası eski ekonomisti Branko Milanovic Bloomberg HT’ye verdiği röportajda pandemiden çıkış ve savaş periyoduna dair değerlendirmelerde bulundu. Milanovic, Türkiye’nin de globalleşme, eşitsizlik ve kapitalizm eksenindeki pozisyonuna dair niyetlerini paylaştı.
Türkiye ile bilhassa Dünya Bankası’nda misyon yaptığı periyottan itibaren uzun vadeli derin bağları olduğunu belirten Milanovic, “Kapitalizm, Tek Başına” isimli kitabının 6 ay evvel Türkçe’ye çevrilmesinin akabinde patlak veren savaş ile bir arada dünyanın son senelerda iki büyük şok yaşadığını söylemiş oldu.
Kovid, globalleşmeye farklı bir boyut kazandırdı
Kovid-19 ve savaş daha sonrası globalleşmenin geldiği noktaya ait soruyu yanıtlayan Milanovic, şu tabirleri kullandı:
“Teknoloji dünyanın farklı bölgelerindeki insanlarını bir ortaya getiriyor, bu pandemindilk evvel de bu biçimdeydi fakat kovid daha sonrası periyotta özellikle çalışan bireyler daha da bir bütün haline geldi. Artık global iş gücü iç içe, Hindistan’da bir çalışan ABD’deki bir işi yapabiliyor. Öteki yandan gündemdeki Rusya’ya ait yaptırımlarla, kimi beşerler birtakım seçimlerde bulunmak durumundalar. Birinci çıkarım şu denilebilir ki; ABD ya da öbür Batı ülkelerinde varlıkları olanlar artık eskisi kadar inançta değiller. Bana nazaran finansal piyasalarda bir kırılma beklenebilir. Orta vadede yuanın dolara karşı değerli bir pozisyonu görülebilir.”
Rus oligarklar ve kapitalizmin genel şartları paralelinde yaptırımlar konusunda ayrıntılara da değinen Milanovic, “Söz konusu şahısların şeffaf olmayan nitelikte servetleri kelam konusu ve fazlaca kuvvetli siyasi ilişkileri bulunuyor. Fakat biroldukca ülkede varlıklı olabilmek için kuvvetli siyasi linklere sahip olmanın gerekliliğini hepimiz biliyoruz. İşin bu tarafı oligarklara mahsus değil fakat farklı olan oligarkların kendi ülkelerindeki hukukun üstünlüğüne dair dertler niçiniyle varlıklarını hukukun üstün olduğu düşünülen İngiltere üzere ülkelere taşımış olmaları. Kendileri ülkelerinde bir sorun olduğuna dair emin konumdalar. Gelinen noktada evvelki işleyen sistem artık işlemiyor.” dedi.
Ülkeler ortası eşitsizlikler arttı fakat global eşitsizlik geriledi
Globalleşme olgusunun, eşitsizliği açıklamayı hayli daha sıradan hale getirdiğini belirten Milanovic,
“Kürelleşmenin en temel iki tesiri kelam konusu; globalleşme evvela ülkelerin kendi içlerindeki eşitsizlikleri artırıyor. Örneğin Çin’i ele alalım. Çin yoksullukla başlangıçta yola çıkan ve eşitlikçi bir ülke idi. Şimdilerde ise Çin’deki eşitsizlik, ABD’yi geçmiş durumda. ABD’de ise 1980’lerdeki eşitsizlik şimdilere oranla hayli oldukça daha makul oranlarda idi. Tıpkı durum İngiltere ve Rusya için de geçerli, Avrupa’da biroldukca ülkede hatta Türkiye’de de eşitsizlik yıllar içerisinde artış gösterdi. Başka yandan, bakılırsace fakir ve popülist idarelere sahip Çin, Hindistan, Endonezya ve Vietnam üzere ülkelerde uzun periyotta kıymetli büyüme evreleri görüldü. bu biçimdelikle bu ülkelerdeki gelir düzeyleri dünya ortalamalarına yaklaştı. Yani iki gelişme yaşandı ülkeler ortası eşitsizliklerin artması ve global eşitsizliklerin gerilemesi. O denli görünüyor ki, görünüyor diyorum zira tüm bilgilere çabucak hemen sahip değiliz, kovid ile global eşitsizliklerin gerilemesi sürecinin birfazlaca ülke sathında sonuna geldik.” yorumunda bulundu.
Dünya kapitalizmin unsur ve cinslerine göre işliyor
Kapitalizm, Tek Başına isimli kitabında yer alan kapitalizmin işleyiş ve cinslerine dair saptamalarının da detaylarına değinen eski Dünya Bankası ekonomisti, teklif ve tenkitlerde bulundu. “Literatür yıllar içerisinde gelişti ve gelişirken ekseriyetle Avrupa ve Kuzey Amerika’yı baz aldı. Ancak kimi coğrafyalar dışarıda kaldı. Bir örnek vermeme müsaade verin; Endonezya açıkça kapitalist bir ülke. Kapitalizm örnekleri içerisinde mi? Evet. İsveç ya da İspanya mı? Hayır değil. Bu noktada tartışmayı genişletmemiz gerekiyor. Ve bence sosyologlara da bir bildiri olabilir. Bu mevzudaki tartışmamızı, benim de yapmaya çalıştığım üzere Çin’e, Avrupalı olmayan ülkelere, büyük ülkelere mesela Nijerya üzere ülkelere, Güney Afrika’ya uzanan ölçekte ele almamız gerekiyor. Avrupa merkezli bakmak, dünyayı anlamakta benim görüşüme nazaran tereddütler yaratabiliyor.”
Büyük bir kitlenin gelirlerinde artış görülmüyor
Türkiye’de de ilgi çeken ve file benzetilen global eşitsizlik grafiğine dair Milanovic, “Üç kıymetli ögesi barındırıyor. Birincisi, tüm dünyadaki herkesi gelirlerine nazaran grafikte soldan sağa sıralarsanız (8 milyar insanın verisi olmasa da ülkelerin sunduğu istatistiklere bakarak); orta gelir kümesindeki beşerler ki buna daha evvel de değindik, gelirlerini ikiye ve üçe katlamış durumdalar. Neredeler? Çoğunluğu Asya ülkelerinde yani gorece varlıklı ülkelerde değiller. Global ölçekte hiç biri varlıklı kısımda değiller lakin gelir dağılımı skalasında tam ortadalar. Yani Batı ömür standartlarına göre de gerideler fakat ortada yer alıyorlar. Ve en büyük artışı hayatışlar. daha sonrasını biliyoruz ki Çin ve Vietnam üzere ülkelerde gelir değerli ölçüde yükselmiş. Daha da yakından bakarsak dünyanın değerli bir kısmına tekabül eden kitlenin gelirlerinde artış görülmüyor. Ya da epey kısıtlı artış görülüyor. Bunlar kim diye bakarsak, genelinin Batı ülkelerinde Amerika ve Almanya üzere ülkelerde olduklarını görüyoruz. Japonya için de geçerli. Ve geliyoruz grafikte en yararlı kısma tekabül eden yere, yani en çok artış görülen yüzde 1’lik yere. Bunun siyaset uygulaması kısmına bakarsak; güçlü ülkelerin orta gelir kümesinin, temel olarak yükselişteki Asya Ülkeleri’nin yükselen gelir kümeleri ile kendi ülkelerinin en epey yarar sağlayan yüzde 1’lik kısma dahil kitlesi içinde sıkışıp kaldığını görüyoruz. Buradan hareketle uygulamada çok açık (farklı beşerler farklı da yorumlayabilir) halde globalleşmenin ya da izlenen ulusal siyasetlerin aksadığı görülebiliyor.” yorumlarını lisana getirdi.
“Hepimiz daha aydınlık bir dünyadan yarar sağlıyoruz. Umut daha ileri adımlar atacağız”
Türkiye’nin globalleşme, eşitsizlik ve kapitalizm ölçeklerindeki pozisyonu, Büyük İstifa Dalgası ve geleceğe dair beklentiler hakkında görüşlerini de aktaran Milanovic; Türkiye’nin 2010’lara kadar gelir dağılımı yelpazesinde orta kademede ilerleme sağladığını ve bilhassa coğrafik olarak pozisyonunun avantajlarına bakılırsa hareket ettiğini belirtirken, dünyada mevcut sistemin sürmesinin daha da maliyetli hale geldiğini, daha adil bir dünya konusunda ise tarif yapmanın güç olduğunu söz etti. Çok optimist olmamasına rağmen bu sıkıntı vakit içinderda ileriye dönük adımlar atılacağını umut ettiğini lisana getirdi.
Gelir ve servet dağılımı, eşitsizlik ve globalleşme üzerine çalışmaları ile bilinen New York Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Dünya Bankası eski ekonomisti Branko Milanovic Bloomberg HT’ye verdiği röportajda pandemiden çıkış ve savaş periyoduna dair değerlendirmelerde bulundu. Milanovic, Türkiye’nin de globalleşme, eşitsizlik ve kapitalizm eksenindeki pozisyonuna dair niyetlerini paylaştı.
Türkiye ile bilhassa Dünya Bankası’nda misyon yaptığı periyottan itibaren uzun vadeli derin bağları olduğunu belirten Milanovic, “Kapitalizm, Tek Başına” isimli kitabının 6 ay evvel Türkçe’ye çevrilmesinin akabinde patlak veren savaş ile bir arada dünyanın son senelerda iki büyük şok yaşadığını söylemiş oldu.
Kovid, globalleşmeye farklı bir boyut kazandırdı
Kovid-19 ve savaş daha sonrası globalleşmenin geldiği noktaya ait soruyu yanıtlayan Milanovic, şu tabirleri kullandı:
“Teknoloji dünyanın farklı bölgelerindeki insanlarını bir ortaya getiriyor, bu pandemindilk evvel de bu biçimdeydi fakat kovid daha sonrası periyotta özellikle çalışan bireyler daha da bir bütün haline geldi. Artık global iş gücü iç içe, Hindistan’da bir çalışan ABD’deki bir işi yapabiliyor. Öteki yandan gündemdeki Rusya’ya ait yaptırımlarla, kimi beşerler birtakım seçimlerde bulunmak durumundalar. Birinci çıkarım şu denilebilir ki; ABD ya da öbür Batı ülkelerinde varlıkları olanlar artık eskisi kadar inançta değiller. Bana nazaran finansal piyasalarda bir kırılma beklenebilir. Orta vadede yuanın dolara karşı değerli bir pozisyonu görülebilir.”
Rus oligarklar ve kapitalizmin genel şartları paralelinde yaptırımlar konusunda ayrıntılara da değinen Milanovic, “Söz konusu şahısların şeffaf olmayan nitelikte servetleri kelam konusu ve fazlaca kuvvetli siyasi ilişkileri bulunuyor. Fakat biroldukca ülkede varlıklı olabilmek için kuvvetli siyasi linklere sahip olmanın gerekliliğini hepimiz biliyoruz. İşin bu tarafı oligarklara mahsus değil fakat farklı olan oligarkların kendi ülkelerindeki hukukun üstünlüğüne dair dertler niçiniyle varlıklarını hukukun üstün olduğu düşünülen İngiltere üzere ülkelere taşımış olmaları. Kendileri ülkelerinde bir sorun olduğuna dair emin konumdalar. Gelinen noktada evvelki işleyen sistem artık işlemiyor.” dedi.
Ülkeler ortası eşitsizlikler arttı fakat global eşitsizlik geriledi
Globalleşme olgusunun, eşitsizliği açıklamayı hayli daha sıradan hale getirdiğini belirten Milanovic,
“Kürelleşmenin en temel iki tesiri kelam konusu; globalleşme evvela ülkelerin kendi içlerindeki eşitsizlikleri artırıyor. Örneğin Çin’i ele alalım. Çin yoksullukla başlangıçta yola çıkan ve eşitlikçi bir ülke idi. Şimdilerde ise Çin’deki eşitsizlik, ABD’yi geçmiş durumda. ABD’de ise 1980’lerdeki eşitsizlik şimdilere oranla hayli oldukça daha makul oranlarda idi. Tıpkı durum İngiltere ve Rusya için de geçerli, Avrupa’da biroldukca ülkede hatta Türkiye’de de eşitsizlik yıllar içerisinde artış gösterdi. Başka yandan, bakılırsace fakir ve popülist idarelere sahip Çin, Hindistan, Endonezya ve Vietnam üzere ülkelerde uzun periyotta kıymetli büyüme evreleri görüldü. bu biçimdelikle bu ülkelerdeki gelir düzeyleri dünya ortalamalarına yaklaştı. Yani iki gelişme yaşandı ülkeler ortası eşitsizliklerin artması ve global eşitsizliklerin gerilemesi. O denli görünüyor ki, görünüyor diyorum zira tüm bilgilere çabucak hemen sahip değiliz, kovid ile global eşitsizliklerin gerilemesi sürecinin birfazlaca ülke sathında sonuna geldik.” yorumunda bulundu.
Dünya kapitalizmin unsur ve cinslerine göre işliyor
Kapitalizm, Tek Başına isimli kitabında yer alan kapitalizmin işleyiş ve cinslerine dair saptamalarının da detaylarına değinen eski Dünya Bankası ekonomisti, teklif ve tenkitlerde bulundu. “Literatür yıllar içerisinde gelişti ve gelişirken ekseriyetle Avrupa ve Kuzey Amerika’yı baz aldı. Ancak kimi coğrafyalar dışarıda kaldı. Bir örnek vermeme müsaade verin; Endonezya açıkça kapitalist bir ülke. Kapitalizm örnekleri içerisinde mi? Evet. İsveç ya da İspanya mı? Hayır değil. Bu noktada tartışmayı genişletmemiz gerekiyor. Ve bence sosyologlara da bir bildiri olabilir. Bu mevzudaki tartışmamızı, benim de yapmaya çalıştığım üzere Çin’e, Avrupalı olmayan ülkelere, büyük ülkelere mesela Nijerya üzere ülkelere, Güney Afrika’ya uzanan ölçekte ele almamız gerekiyor. Avrupa merkezli bakmak, dünyayı anlamakta benim görüşüme nazaran tereddütler yaratabiliyor.”
Büyük bir kitlenin gelirlerinde artış görülmüyor
Türkiye’de de ilgi çeken ve file benzetilen global eşitsizlik grafiğine dair Milanovic, “Üç kıymetli ögesi barındırıyor. Birincisi, tüm dünyadaki herkesi gelirlerine nazaran grafikte soldan sağa sıralarsanız (8 milyar insanın verisi olmasa da ülkelerin sunduğu istatistiklere bakarak); orta gelir kümesindeki beşerler ki buna daha evvel de değindik, gelirlerini ikiye ve üçe katlamış durumdalar. Neredeler? Çoğunluğu Asya ülkelerinde yani gorece varlıklı ülkelerde değiller. Global ölçekte hiç biri varlıklı kısımda değiller lakin gelir dağılımı skalasında tam ortadalar. Yani Batı ömür standartlarına göre de gerideler fakat ortada yer alıyorlar. Ve en büyük artışı hayatışlar. daha sonrasını biliyoruz ki Çin ve Vietnam üzere ülkelerde gelir değerli ölçüde yükselmiş. Daha da yakından bakarsak dünyanın değerli bir kısmına tekabül eden kitlenin gelirlerinde artış görülmüyor. Ya da epey kısıtlı artış görülüyor. Bunlar kim diye bakarsak, genelinin Batı ülkelerinde Amerika ve Almanya üzere ülkelerde olduklarını görüyoruz. Japonya için de geçerli. Ve geliyoruz grafikte en yararlı kısma tekabül eden yere, yani en çok artış görülen yüzde 1’lik yere. Bunun siyaset uygulaması kısmına bakarsak; güçlü ülkelerin orta gelir kümesinin, temel olarak yükselişteki Asya Ülkeleri’nin yükselen gelir kümeleri ile kendi ülkelerinin en epey yarar sağlayan yüzde 1’lik kısma dahil kitlesi içinde sıkışıp kaldığını görüyoruz. Buradan hareketle uygulamada çok açık (farklı beşerler farklı da yorumlayabilir) halde globalleşmenin ya da izlenen ulusal siyasetlerin aksadığı görülebiliyor.” yorumlarını lisana getirdi.
“Hepimiz daha aydınlık bir dünyadan yarar sağlıyoruz. Umut daha ileri adımlar atacağız”
Türkiye’nin globalleşme, eşitsizlik ve kapitalizm ölçeklerindeki pozisyonu, Büyük İstifa Dalgası ve geleceğe dair beklentiler hakkında görüşlerini de aktaran Milanovic; Türkiye’nin 2010’lara kadar gelir dağılımı yelpazesinde orta kademede ilerleme sağladığını ve bilhassa coğrafik olarak pozisyonunun avantajlarına bakılırsa hareket ettiğini belirtirken, dünyada mevcut sistemin sürmesinin daha da maliyetli hale geldiğini, daha adil bir dünya konusunda ise tarif yapmanın güç olduğunu söz etti. Çok optimist olmamasına rağmen bu sıkıntı vakit içinderda ileriye dönük adımlar atılacağını umut ettiğini lisana getirdi.