İLAYDA KILIÇAY
Sri Lanka, 1948’de İngiltere’den bağımsızlığını kazanmasından bu yana en büyük ekonomik krizle karşı karşıya. Ülkede vatandaşlar besin kıtlığına rağmen uyarılırken, kilometrelerce uzayan yakıt kuyrukları ölümlere yol açıyor.
Ekonomik kriz niçiniyle muhalefetin artan baskısı daha sonrası 9 Mayıs’ta istifa eden Başbakan Mahinda Rajapaksa’nın akabinde 22 milyon nüfuslu ada ülkesi Sri Lanka’nın yeni başbakanı Ranil Wickremesinghe ülkenin ekonomik krizde olmasının niçininin evvelki idare olduğunu belirtti. Wickremesinghe, ülkede besin kıtlığının yaşanabileceğini belirterek, “her insanın durumun ciddiyetini kabul etmesi konusunda uyarıyorum” dedi.
Hindistan’ın medya şirketi NDTV’de kıdemli muhabir olan Sreeja MS, ülkenin ortasında olduğu ekonomik krizden Rajapaksa ailesinin sorumlu olduğunu belirtirken, “Günümüzün Sri Lanka’sı insanların temel gereksinimlerine erişemediği, gaz ve yakıt bulmak için sokaklara döküldüğü hatta su tedarikinin kesintiye uğradığı bir yer. bir daha de Cumhurbaşkanı Gotabaya Rajapaksa tahtını terk etmeyecek ” diye konuştu.
Ülkenin geldiği nokta hakkında Bloomberg HT’nin sorularını yanıtlayan MS, Ülkenin dış borçlarını ödeyememesi niçiniyle Sri Lanka’nın kredi notunun 2020’de düşmeye başladığını belirtti. MS, Sri Lanka’da yaşanan durumu şöyleki özetledi:
“Rajapaksa’nın monopol kararları ve arka arda gelen hükümetler, harcamalarıyla ülkenin ulusal gelirini aşmaya zorladı ve sonunda Sri Lanka’yı milletlerarası finans piyasalarının haricinde tuttu. Analistler ve muhalefet başkanları tarafınca harekete geçmeleri konusunda uyarılmasına karşın, Rajapaksa ülkenin gayrisafi yurt içi hasılasının yüzde 5’ini oluşturan turizm bölümünün toplanmasını bekleyerek ülke iktisadının canlanacağını umdu. Akabinde vergi kesintileri ve kimyasal gübre yasağıyla ülke, azalan dış rezervlere büyük ölçüde bağımlı hale getirildi.”
Yakıt bulunamadığı için okulların kapatıldığı Sri Lanka’da akaryakıt istasyonlarının önündeki kuyrukların kilometreleri bulduğu belirtiliyor. Toplu taşımanın yaklaşık yüzde 60’ının kesintiye uğradığını belirten MS, “Zengin ya da yoksul tüm Sri Lanka vatandaşları yakıt kuyruklarında en az 15-24 saat harcıyorlar. Mağazalarda süt tozu tükendi, bu da birfazlaca kişiyi günde yalnızca bir öğün yemekle yönetim etmeye zorluyor” dedi.
“Çin, borç yapılandırma talebini de geri çevirdi”
MS, “Bu krizden tek kurtulan Gotabaya Rajapaksa oldu. Fakat Galle Face’de istifasına yönelik protestolar gitgide artıyor. Sri Lanka’daki beşerler bugün tek bir hedef için birleşmiş durumda” diye belirtirken yardım için ülkelere ulaşarak bir çıkış yolunun arandığını belirtti. MS, Sri Lanka’da yaşanan ekonomik krizin niçinlerinden biri olarak nitelendirdiği Çin’in ise borç yapılandırma talebini reddettiğini belirtti. MS, “Ülkenin dış borcu 51 milyar dolar. Temel gereksinim mamüllerindeki kıtlığı hemen gidermek için en az 75 milyar dolara muhtaçlık var ve hazine 1 milyar doların altına düştü” dedi.
Gelişmelere ait Bloomberg HT’nin sorularını yanıtlayan Sri Lanka’nın günlük gazetesi Ceylon Today’de editör yardımcısı olan Sulochana Ramiah Mohan ise bugün ülkede yaşanan ekonomik krizin en önemli niçininin 2019’da aşırılıkçı kümeler tarafınca düzenlenen bombalı taarruzlar olduğu görüşünde. Mohan, “Ülke iktisadının ataklardan fazlaca berbat biçimde etkilendiğini bilmiyorduk. Taarruzların akabinde turizm bölümü başta olmak üzere iktisatta güzelleşme yoktu. bir daha canlanmayı denedik fakat 2020’nin sonuna kadar ülkeye turist girişi olmadı” dedi.
“Ülkenin 2,5 yıldır hiç bir geliri yok”
Ekonomik krizin ülke halkı tarafınca beklenmedik olduğunu belirten Mohan, “Ülkenin iki buçuk yıldır hiç bir geliri yok. Paramız bitti, borçları ödeyemiyoruz. Bugün olanlar büsbütün şok edici. Çin projelerinden hiç bir getiri alamadık. Bunun yanı sıra liman kenti projesi neredeyse tamamlandı. Beklendiği üzere Çinli geliştiriciler proje için rastgele bir yatırımcı bulamadı. O denli bir noktadayız ki, ülkede dolar yok ve hiç bir ülke ile süreç yapamıyoruz. Sonunda bu senaryo siyasi bir ayaklanmaya dönüştü ve hükümetle olan bağlarımızı kaybettik” diye konuştu.
Mohan, Sri Lanka Merkez Bankası’nın 3 trilyondan fazla para bastığını ve basmaya devam edeceğini aktardı. Protestoların ağırlaştığı Mart ayından bu yana Sri Lanka rupisi dolar karşısında yüzde 43’ten çok kıymet kaybetti.
Hükümetin Memleketler arası Para Fonu (IMF) ile temasta olduğunu belirten Sulochana, sonuca ulaşılıp ulaşılmayacağından emin olmadıklarını söylerken IMF Lideri Kristalina Georgieva, Sri Lanka’nın kreditörleriyle yapılandırma için görüşme halinde olduklarını belirtti.
“Üç ay daha sonra her şey daha da berbata gidecek”
Berbat gelen datalar niçiniyle hiç bir ülkenin Sri Lanka’ya yardımcı olmak istemediğini belirten Mohan ülkedeki ekonomik görünümü şu sözlerle anlattı:
“Kovid-19 tüm insanlığı sıra dışı biçimde etkiledi fakat ülkedeki mali kriz önlenebilirdi. Biliyoruz ki hayli fazla yolsuzluk oldu ve yalnızca başbakanın değişmesi yetmeyecek, paranın geri alınması da gerekli, gelecek meçhul. Ülkede ulaşım olmadığı için 18.45’te ofisten ayrıldım ve meskene 22.00’de vardım, bebekler ise süt içemiyor.”
Yüzde 80’den çok ilaç ithalatı yapan Sri Lanka’nın rezervlerinde Döviz bulunmaması niçiniyle ülkede sıhhat dalı çökmek üzere. İlaç kıtlığı yaşanan Sri Lanka’da hekimler bunun yakın vakitte ölümlere niye olabileceği konusunda uyardı.
Bloomberg HT’nin ulaştığı Sri Lanka’da yaşayan İnşaat Mühendisi Nuzly Hameem ise ülkede inşaat projelerinin yürümediğini ve elektrik kesintileri niçiniyle bilişim bölümünün çöktüğünü söylemiş oldu. Hameem, “Kötü idare ve yolsuzluk bu durumda olmamızın sebebi. Rajapaksalar bu krizin gerisindeki ana niçinlerden biri, bu ülkeye yaptıklarının hesabını vermelerini istiyoruz” diyen Hameem şunları söylemiş oldu: “Alt ve orta sınıfların neredeyse tamamı günlerinin yarısını güneş ve yağmur altında yolda geçiriyor. Orta gelire sahip insanların parası var lakin ülkede satın alınabilecek temel eserler yok, geri kalanının ise parası yok. Beşerler hüsrana uğradı ve siyasetçilere da kızgınlar. Bizler acı çekerken onlar hayatlarını en güzel biçimde yaşıyor. Sorumluluğa muhtaçlığımız var.” diye konuştu.
“Aylık 500 milyon dolarlık yakıt gereksinimi var”
Sri Lanka Dünya Bankası’ndan 160 milyon dolar borç almış, Başbakan Wickremesinghe ise paranın yakıt tedariki içip kullanılıp kullanılamayacağının görüşüleceğini belirtmişti. Hususa ait konuşan Hameem, “Dünya Bankası’nın yardımına minnettarız bu birtakım temel konuları kolaylaştıracaktır. Lakin büyük resme bakıldığında, Sri Lanka’nın yakıt için ayda 500 milyon dolara yakıt muhtaçlığı var lakin yolumuza çıkan tüm yardımları takdir ediyoruz” dedi.
Sri Lanka, 1948’de İngiltere’den bağımsızlığını kazanmasından bu yana en büyük ekonomik krizle karşı karşıya. Ülkede vatandaşlar besin kıtlığına rağmen uyarılırken, kilometrelerce uzayan yakıt kuyrukları ölümlere yol açıyor.
Ekonomik kriz niçiniyle muhalefetin artan baskısı daha sonrası 9 Mayıs’ta istifa eden Başbakan Mahinda Rajapaksa’nın akabinde 22 milyon nüfuslu ada ülkesi Sri Lanka’nın yeni başbakanı Ranil Wickremesinghe ülkenin ekonomik krizde olmasının niçininin evvelki idare olduğunu belirtti. Wickremesinghe, ülkede besin kıtlığının yaşanabileceğini belirterek, “her insanın durumun ciddiyetini kabul etmesi konusunda uyarıyorum” dedi.
Hindistan’ın medya şirketi NDTV’de kıdemli muhabir olan Sreeja MS, ülkenin ortasında olduğu ekonomik krizden Rajapaksa ailesinin sorumlu olduğunu belirtirken, “Günümüzün Sri Lanka’sı insanların temel gereksinimlerine erişemediği, gaz ve yakıt bulmak için sokaklara döküldüğü hatta su tedarikinin kesintiye uğradığı bir yer. bir daha de Cumhurbaşkanı Gotabaya Rajapaksa tahtını terk etmeyecek ” diye konuştu.
Ülkenin geldiği nokta hakkında Bloomberg HT’nin sorularını yanıtlayan MS, Ülkenin dış borçlarını ödeyememesi niçiniyle Sri Lanka’nın kredi notunun 2020’de düşmeye başladığını belirtti. MS, Sri Lanka’da yaşanan durumu şöyleki özetledi:
“Rajapaksa’nın monopol kararları ve arka arda gelen hükümetler, harcamalarıyla ülkenin ulusal gelirini aşmaya zorladı ve sonunda Sri Lanka’yı milletlerarası finans piyasalarının haricinde tuttu. Analistler ve muhalefet başkanları tarafınca harekete geçmeleri konusunda uyarılmasına karşın, Rajapaksa ülkenin gayrisafi yurt içi hasılasının yüzde 5’ini oluşturan turizm bölümünün toplanmasını bekleyerek ülke iktisadının canlanacağını umdu. Akabinde vergi kesintileri ve kimyasal gübre yasağıyla ülke, azalan dış rezervlere büyük ölçüde bağımlı hale getirildi.”
Yakıt bulunamadığı için okulların kapatıldığı Sri Lanka’da akaryakıt istasyonlarının önündeki kuyrukların kilometreleri bulduğu belirtiliyor. Toplu taşımanın yaklaşık yüzde 60’ının kesintiye uğradığını belirten MS, “Zengin ya da yoksul tüm Sri Lanka vatandaşları yakıt kuyruklarında en az 15-24 saat harcıyorlar. Mağazalarda süt tozu tükendi, bu da birfazlaca kişiyi günde yalnızca bir öğün yemekle yönetim etmeye zorluyor” dedi.
“Çin, borç yapılandırma talebini de geri çevirdi”
MS, “Bu krizden tek kurtulan Gotabaya Rajapaksa oldu. Fakat Galle Face’de istifasına yönelik protestolar gitgide artıyor. Sri Lanka’daki beşerler bugün tek bir hedef için birleşmiş durumda” diye belirtirken yardım için ülkelere ulaşarak bir çıkış yolunun arandığını belirtti. MS, Sri Lanka’da yaşanan ekonomik krizin niçinlerinden biri olarak nitelendirdiği Çin’in ise borç yapılandırma talebini reddettiğini belirtti. MS, “Ülkenin dış borcu 51 milyar dolar. Temel gereksinim mamüllerindeki kıtlığı hemen gidermek için en az 75 milyar dolara muhtaçlık var ve hazine 1 milyar doların altına düştü” dedi.
Gelişmelere ait Bloomberg HT’nin sorularını yanıtlayan Sri Lanka’nın günlük gazetesi Ceylon Today’de editör yardımcısı olan Sulochana Ramiah Mohan ise bugün ülkede yaşanan ekonomik krizin en önemli niçininin 2019’da aşırılıkçı kümeler tarafınca düzenlenen bombalı taarruzlar olduğu görüşünde. Mohan, “Ülke iktisadının ataklardan fazlaca berbat biçimde etkilendiğini bilmiyorduk. Taarruzların akabinde turizm bölümü başta olmak üzere iktisatta güzelleşme yoktu. bir daha canlanmayı denedik fakat 2020’nin sonuna kadar ülkeye turist girişi olmadı” dedi.
“Ülkenin 2,5 yıldır hiç bir geliri yok”
Ekonomik krizin ülke halkı tarafınca beklenmedik olduğunu belirten Mohan, “Ülkenin iki buçuk yıldır hiç bir geliri yok. Paramız bitti, borçları ödeyemiyoruz. Bugün olanlar büsbütün şok edici. Çin projelerinden hiç bir getiri alamadık. Bunun yanı sıra liman kenti projesi neredeyse tamamlandı. Beklendiği üzere Çinli geliştiriciler proje için rastgele bir yatırımcı bulamadı. O denli bir noktadayız ki, ülkede dolar yok ve hiç bir ülke ile süreç yapamıyoruz. Sonunda bu senaryo siyasi bir ayaklanmaya dönüştü ve hükümetle olan bağlarımızı kaybettik” diye konuştu.
Mohan, Sri Lanka Merkez Bankası’nın 3 trilyondan fazla para bastığını ve basmaya devam edeceğini aktardı. Protestoların ağırlaştığı Mart ayından bu yana Sri Lanka rupisi dolar karşısında yüzde 43’ten çok kıymet kaybetti.
Hükümetin Memleketler arası Para Fonu (IMF) ile temasta olduğunu belirten Sulochana, sonuca ulaşılıp ulaşılmayacağından emin olmadıklarını söylerken IMF Lideri Kristalina Georgieva, Sri Lanka’nın kreditörleriyle yapılandırma için görüşme halinde olduklarını belirtti.
“Üç ay daha sonra her şey daha da berbata gidecek”
Berbat gelen datalar niçiniyle hiç bir ülkenin Sri Lanka’ya yardımcı olmak istemediğini belirten Mohan ülkedeki ekonomik görünümü şu sözlerle anlattı:
“Kovid-19 tüm insanlığı sıra dışı biçimde etkiledi fakat ülkedeki mali kriz önlenebilirdi. Biliyoruz ki hayli fazla yolsuzluk oldu ve yalnızca başbakanın değişmesi yetmeyecek, paranın geri alınması da gerekli, gelecek meçhul. Ülkede ulaşım olmadığı için 18.45’te ofisten ayrıldım ve meskene 22.00’de vardım, bebekler ise süt içemiyor.”
Yüzde 80’den çok ilaç ithalatı yapan Sri Lanka’nın rezervlerinde Döviz bulunmaması niçiniyle ülkede sıhhat dalı çökmek üzere. İlaç kıtlığı yaşanan Sri Lanka’da hekimler bunun yakın vakitte ölümlere niye olabileceği konusunda uyardı.
Bloomberg HT’nin ulaştığı Sri Lanka’da yaşayan İnşaat Mühendisi Nuzly Hameem ise ülkede inşaat projelerinin yürümediğini ve elektrik kesintileri niçiniyle bilişim bölümünün çöktüğünü söylemiş oldu. Hameem, “Kötü idare ve yolsuzluk bu durumda olmamızın sebebi. Rajapaksalar bu krizin gerisindeki ana niçinlerden biri, bu ülkeye yaptıklarının hesabını vermelerini istiyoruz” diyen Hameem şunları söylemiş oldu: “Alt ve orta sınıfların neredeyse tamamı günlerinin yarısını güneş ve yağmur altında yolda geçiriyor. Orta gelire sahip insanların parası var lakin ülkede satın alınabilecek temel eserler yok, geri kalanının ise parası yok. Beşerler hüsrana uğradı ve siyasetçilere da kızgınlar. Bizler acı çekerken onlar hayatlarını en güzel biçimde yaşıyor. Sorumluluğa muhtaçlığımız var.” diye konuştu.
“Aylık 500 milyon dolarlık yakıt gereksinimi var”
Sri Lanka Dünya Bankası’ndan 160 milyon dolar borç almış, Başbakan Wickremesinghe ise paranın yakıt tedariki içip kullanılıp kullanılamayacağının görüşüleceğini belirtmişti. Hususa ait konuşan Hameem, “Dünya Bankası’nın yardımına minnettarız bu birtakım temel konuları kolaylaştıracaktır. Lakin büyük resme bakıldığında, Sri Lanka’nın yakıt için ayda 500 milyon dolara yakıt muhtaçlığı var lakin yolumuza çıkan tüm yardımları takdir ediyoruz” dedi.