ÇAĞLAR KUZLUKLUOĞLU
Güç Günlüğü Müellifi Hüseyin Ortak, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı daha sonrası gündeme gelen yaptırımlarla Avrupa Birliği ülkelerinde yaşanmaya başlanan güç krizine boyutu, tarihçesi ve tahliline ait soruları yanıtladı.
– Dünya ve Avrupa ekseninde savaş öncesinde doğal gazın stratejik pozisyonu ve tarihçesi ne idi? Neye dönüştü?
19.Yüzyıl başlarının kıymetli askeri figürlerinden olan Carl von Clausewitz’in Savaş Üzerine isimli yapıtının en bilinen önermesini yavaşça bir değişiklikle tabir edersek: Savaş, siyasetin öbür araçlarla devamıdır. Pekala ya iktisat? NATO ve Rusya içindeki gerginlik, Almanya’nın Kuzey Akım 2 Boru sınırının onay sürecini askıya aldığını duyurmasıyla yeni bir boyut kazandı.
Gazprom’un sahibi olduğu büyük kısmı Baltık Denizinin altından geçen 1.200 km uzunluğundaki boru çizgisi tam kapasite çalışması durumunda Avrupa’da yaşayan 26 milyon bireye ısınma sağlayacaktı. Yaklaşık olarak 11 Milyar dolara mal olan Kuzey Akım 2 sınırı projesinin yarısı Rus Gasprom öbür yarısı da iki Avrupa şirketi olan Shell ve ENGIE üzere Batılı güç firmaları tarafınca finanse edilmişti.
Bildiğiniz üzere geçen yolun Haziran ayından itibaren Avrupa’da doğal gaz meblağlarında büyük oranda bir artış görülmüş, Avrupa’daki hane halkları havaların soğumasıyla bu artıştan kaynaklanan yüksek faturalarla karşılaşmışlardı.
Doğalgazda tedarikçi hudutlu sayıda
– Gelinen noktada en âlâ senaryoda barışın sağlanması güç konusunda yaşanan krizi çözer mi? Eskiye dönüş mümkün mü?
Tam kapasiteyle çalışması durumunda Avrupa’daki yükselen güç meblağları ve azalan doğalgaz ölçüsüne tahlil muhtemel beklenen projenin durdurulmasıyla birlikte Avrupa’da uzamasından korkulan güç krizinin ve doğalgaz arz artışının gerçekleşmesi belgisiz bir tarihe ertelenmiş oldu.
Avrupa Doğalgaz tedarikinde yalnızca Rusya’ya mı bağlı bunun karşılığını hem evet tıpkı vakitte hayır halinde verebiliriz.
Avrupa’nın Rusya haricinde iki ana tedarikçisi var. Bunlardan birisi Norveç. Norveç Avrupa’ya ürettiği doğalgazın tamamını satıyor ve talebin yalnızca bir kısmını karşılayabiliyor. Bu istikametiyle bakıldığında Norveç’in mevcut kapasitesini kısa devirde artırması mümkün görünmüyor. Öbür tedarikçi ise ABD.
2018 yılında ABD (Donald Trump idaresi ve Avrupa Birliği’nin en yüksek yürütme organı olan Avrupa Kurulu içinde güç işbirliği muahedesi imzalandı. Bu mutabakatla bir arada AB ülkeleri, doğalgaz tedarikini çeşitlendirmek emeliyle ABD’den daha fazla LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) ithalatına yöneldi. Bu anlaşama dünya doğalgaz ticaretinde sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ticaretinin hissesinin süratle büyüdüğü doğalgaz meblağlarının da düştüğü bir konjonktürde yapılmıştı. Bu istikametiyle AB’nin Rusya’yla uzun vadeli fiyat mutabakatlarıyla yaptığı doğalgaz ithalatına nazaran daha düşük maliyetle doğalgaz tedarikine yönelik bir hareketti.
Dünyada LNG ticareti, boru sınırlarıyla yapılan doğalgaz ticaretine kıyasla epeyce daha kısa vadeli, tabir yerindeyse spot fiyatlarla yapılıyor.
Bu maliyet avantajından olsa gerek AB, Kuzey Akım 1 boru sınırındaki alım kontratlarını yenilemedi ve spot alıma yöneldi. Dananın kuyruğu da Rusya’nın tansiyonlu olduğu Ukrayna üzerinden geçen Kuzey Akım 1 boru sınırını bakıma aldığını yani Avrupa’ya servis ettiği doğalgaz ölçüsünü azalttığı açıklamasıyla birlikte koptu. Avrupa’da doğal gaz fiyatlarında üst taraflı bir ralli başladı.
Tahlil krizin çözülmesine bağlandı
– Güçte global arz krizi süreksiz mi? Mevcut çatışma ortamı buna nasıl bir parantez açıyor?
Tarihçesini özetlemek gerekirse özetlemeye çalıştığım ve arzın yetersizliğinden kaynaklanan krizin tahlil anahtarı olarak görülen Kuzey Akım 2 boru çizgisinden doğalgaz alımı, Almanya’nın bu günkü açıklamasıyla, akıbetini Rusya ve NATO içindeki krizin çözülmesine bağlanmış oldu.
Boyutu büyüyen tansiyon, AB’nin yaşadığı güç krizini derinleştirecek bir tesir üreteceği görülüyor.
– Güç ihracatçısı ve ithalatçısı ülke/bölgeler gözüyle son durumun en besbelli stratejik sonuçları nelerdir?
Güç krizinin müzmin bir meseleye dönmesi ise AB iktisadı ile AB ülkelerinin sanayi üretimini direkt etkileyen bir husustur.
Prusyalı General Clausewitz’in yazdığı Savaş Üzerine isimli kitap askerlerden çok siyasetçilerin okuduğu kitaplardandır.
Clausewitz zafer olgusunu iki başlık altında inceler: Taktik zafer ve stratejik zafer. Taktik zaferler için fiziki olgulardır derken, “stratejik zafer manevi bir olgudur” der.
Zafer hakkındaki bu sınıflamayı bir istikametiyle de savaşların taktiksel kazananının olabileceği lakin stratejik kazanan olmasının epey güç olduğunu bir cümle olarak da anlayabiliriz.
Tıpkı Rusya ve NATO içindeki bu tansiyonun taktik sonuçlarının kesin görünmesine karşın stratejik sonuçlarının belirsizliğini koruduğu gerçeği üzere.
Güç Günlüğü Müellifi Hüseyin Ortak, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı daha sonrası gündeme gelen yaptırımlarla Avrupa Birliği ülkelerinde yaşanmaya başlanan güç krizine boyutu, tarihçesi ve tahliline ait soruları yanıtladı.
– Dünya ve Avrupa ekseninde savaş öncesinde doğal gazın stratejik pozisyonu ve tarihçesi ne idi? Neye dönüştü?
19.Yüzyıl başlarının kıymetli askeri figürlerinden olan Carl von Clausewitz’in Savaş Üzerine isimli yapıtının en bilinen önermesini yavaşça bir değişiklikle tabir edersek: Savaş, siyasetin öbür araçlarla devamıdır. Pekala ya iktisat? NATO ve Rusya içindeki gerginlik, Almanya’nın Kuzey Akım 2 Boru sınırının onay sürecini askıya aldığını duyurmasıyla yeni bir boyut kazandı.
Gazprom’un sahibi olduğu büyük kısmı Baltık Denizinin altından geçen 1.200 km uzunluğundaki boru çizgisi tam kapasite çalışması durumunda Avrupa’da yaşayan 26 milyon bireye ısınma sağlayacaktı. Yaklaşık olarak 11 Milyar dolara mal olan Kuzey Akım 2 sınırı projesinin yarısı Rus Gasprom öbür yarısı da iki Avrupa şirketi olan Shell ve ENGIE üzere Batılı güç firmaları tarafınca finanse edilmişti.
Bildiğiniz üzere geçen yolun Haziran ayından itibaren Avrupa’da doğal gaz meblağlarında büyük oranda bir artış görülmüş, Avrupa’daki hane halkları havaların soğumasıyla bu artıştan kaynaklanan yüksek faturalarla karşılaşmışlardı.
Doğalgazda tedarikçi hudutlu sayıda
– Gelinen noktada en âlâ senaryoda barışın sağlanması güç konusunda yaşanan krizi çözer mi? Eskiye dönüş mümkün mü?
Tam kapasiteyle çalışması durumunda Avrupa’daki yükselen güç meblağları ve azalan doğalgaz ölçüsüne tahlil muhtemel beklenen projenin durdurulmasıyla birlikte Avrupa’da uzamasından korkulan güç krizinin ve doğalgaz arz artışının gerçekleşmesi belgisiz bir tarihe ertelenmiş oldu.
Avrupa Doğalgaz tedarikinde yalnızca Rusya’ya mı bağlı bunun karşılığını hem evet tıpkı vakitte hayır halinde verebiliriz.
Avrupa’nın Rusya haricinde iki ana tedarikçisi var. Bunlardan birisi Norveç. Norveç Avrupa’ya ürettiği doğalgazın tamamını satıyor ve talebin yalnızca bir kısmını karşılayabiliyor. Bu istikametiyle bakıldığında Norveç’in mevcut kapasitesini kısa devirde artırması mümkün görünmüyor. Öbür tedarikçi ise ABD.
2018 yılında ABD (Donald Trump idaresi ve Avrupa Birliği’nin en yüksek yürütme organı olan Avrupa Kurulu içinde güç işbirliği muahedesi imzalandı. Bu mutabakatla bir arada AB ülkeleri, doğalgaz tedarikini çeşitlendirmek emeliyle ABD’den daha fazla LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) ithalatına yöneldi. Bu anlaşama dünya doğalgaz ticaretinde sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ticaretinin hissesinin süratle büyüdüğü doğalgaz meblağlarının da düştüğü bir konjonktürde yapılmıştı. Bu istikametiyle AB’nin Rusya’yla uzun vadeli fiyat mutabakatlarıyla yaptığı doğalgaz ithalatına nazaran daha düşük maliyetle doğalgaz tedarikine yönelik bir hareketti.
Dünyada LNG ticareti, boru sınırlarıyla yapılan doğalgaz ticaretine kıyasla epeyce daha kısa vadeli, tabir yerindeyse spot fiyatlarla yapılıyor.
Bu maliyet avantajından olsa gerek AB, Kuzey Akım 1 boru sınırındaki alım kontratlarını yenilemedi ve spot alıma yöneldi. Dananın kuyruğu da Rusya’nın tansiyonlu olduğu Ukrayna üzerinden geçen Kuzey Akım 1 boru sınırını bakıma aldığını yani Avrupa’ya servis ettiği doğalgaz ölçüsünü azalttığı açıklamasıyla birlikte koptu. Avrupa’da doğal gaz fiyatlarında üst taraflı bir ralli başladı.
Tahlil krizin çözülmesine bağlandı
– Güçte global arz krizi süreksiz mi? Mevcut çatışma ortamı buna nasıl bir parantez açıyor?
Tarihçesini özetlemek gerekirse özetlemeye çalıştığım ve arzın yetersizliğinden kaynaklanan krizin tahlil anahtarı olarak görülen Kuzey Akım 2 boru çizgisinden doğalgaz alımı, Almanya’nın bu günkü açıklamasıyla, akıbetini Rusya ve NATO içindeki krizin çözülmesine bağlanmış oldu.
Boyutu büyüyen tansiyon, AB’nin yaşadığı güç krizini derinleştirecek bir tesir üreteceği görülüyor.
– Güç ihracatçısı ve ithalatçısı ülke/bölgeler gözüyle son durumun en besbelli stratejik sonuçları nelerdir?
Güç krizinin müzmin bir meseleye dönmesi ise AB iktisadı ile AB ülkelerinin sanayi üretimini direkt etkileyen bir husustur.
Prusyalı General Clausewitz’in yazdığı Savaş Üzerine isimli kitap askerlerden çok siyasetçilerin okuduğu kitaplardandır.
Clausewitz zafer olgusunu iki başlık altında inceler: Taktik zafer ve stratejik zafer. Taktik zaferler için fiziki olgulardır derken, “stratejik zafer manevi bir olgudur” der.
Zafer hakkındaki bu sınıflamayı bir istikametiyle de savaşların taktiksel kazananının olabileceği lakin stratejik kazanan olmasının epey güç olduğunu bir cümle olarak da anlayabiliriz.
Tıpkı Rusya ve NATO içindeki bu tansiyonun taktik sonuçlarının kesin görünmesine karşın stratejik sonuçlarının belirsizliğini koruduğu gerçeği üzere.