ALİ ÇINAR/CİNER MEDYA KÜMESİ ABD TEMSİLCİSİ
Amerika Birleşik Devletler Lideri Joe Biden 24 Mart Perşembe günü Avrupa’da, NATO, G-7 ve Avrupa Birliği Kurulu toplantılarına katılacak.
Toplantıların ana gündem hususu Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve muhtemel Rusya’ya karşı yeni basamakların planlanması olacak. Özellikle, Biden idaresinin, G-7 ve Avrupa Birliği ile birfazlaca bahiste Rusya’ya karşı ortak karar aldığını görüyoruz.
Amerikan Sayım Ofisi’ne göre, Rusya 2021’de ABD ile 24. ticaret ortağıydı ve ABD, Rusya’dan yaklaşık 29,7 milyar dolar kıymetinde mal ithal etti ve yaklaşık 6,4 milyar dolar ihraç etti. Rusya’dan ithal edilen malların birçok, petrol ve öbür güç mamüllerinin yanı sıra gübre, nikel, çelik ve öteki endüstriyel gereçleri içerdiğini biliyoruz. Hatırlanacağı üzere geçen yıl Amerika’nın petrol ve petrol eserleri ithalatının yüzde 8’i Rusya’dan yapmıştı. Lider Biden’nın son üç haftada deklare ettiğı ekonomik ağır yaptırımların Amerikan iktisadına, Avrupa kadar büyük tesir etmeyeceği biliniyor fakat Fed Lideri Jerome Powell’ın, Ukrayna savaşı sebebi ile iktisadın belirsizliğe yanlışsız gittiği itirafını da unutmamız gerekiyor. Biden idaresinin, oligarklar ve aile üyelerinden, Rusya’nın seçilmiş bankalarına kadar bir dizi yaptırım sonucu ile birlikte karşılıklı üst seviyede diplomat hudut dışı kararlarını da son bir ayda görmüş bulunuyoruz.
ABD’nin Çin ile krizi gündemde değil
Kelamın özü, yeniden ABD-Rusya içinde soğuk bir savaşın olduğu kaçınılmaz. Üstüne, Biden idaresinin, Rusya’ya Çin’in yardım etme ve yaptırımları delme ihtimali üzerine Lider Biden ile Çin Devlet Lideri Şi ile tatlı sert iki saatlik görüşmenin olduğunu biliyoruz. Lider Biden ve takımının Rusya ile büyük bir tansiyon var iken, 670 milyar dolarlık bir ticaret hacmi olan Çin ile de diğer bir kriz yaşayacağını varsayım etmiyorum. Çünkü, Çin’in Rusya ile yakın ticari ve diplomatik bağına ABD’nin direkt müdahale etmesi ihtimallerden şimdilik uzak.
Açıkçası, Rus Devlet Lideri Putin’in Avrupa’dan gelen “Ukrayna’ya saldırırsanız ağır yaptırımlar olur” açıklamalarını fazlaca ciddiye almadığını görüyoruz. 2014 Kırım ilhakı daha sonrasında 10 Avrupa Birliği üyesi Rusya’ya 346 milyon euroluk silah satmış durumda. Satışın neredeyse yüzde 90’ı Fransa ve Almanya’ya ilişkin. Rusya’ya askeri takviye verenler sıralamasında üçüncü İtalya, dördüncü Avusturya ve beşinci Bulgaristan olmuş. Yani, ABD ve AB, Rusya’nın Kırım ilhakı daha sonrası verdiği sembolik yaptırımları umursamadan, Rusya ile alakalarını devam ettirmiş durumda.
Drexel Üniversitesi, Global Yaptırımlar Bilgi tabanına bakılırsa, 1950 yılından beri milletlerarası alanda yaptırım ülkelerin bir tahlili ortaya çıkarmış. 1950’den bu yana yürürlükte olan 1.100 yaptırımın yüzde 42’si ABD’den. Akabinde yüzde 12 ile Avrupa Birliği ve yüzde 7 ile Birleşmiş Milletler geliyor. 1950’den 2020’lere vakit içinde yaptırımlar da giderek daha spesifik hale gelmiş. Maksat ekseriyetle sorumlu tarafları direkt cezalandırmak ile birlikte amaç ülkenin vatandaşlarına ziyan vermeden yaptırım kararlarının alındığını görüyoruz.
Yaptırımların yüzde 35’i başarılı
Ekonomik yaptırımlar, uzun müddettir uygulanan en yaygın biçim olmuştu. Bilgi tabanlarındaki yaptırımların muvaffakiyetini pahalandıran araştırmacılar, her yaptırım için belirtilen siyaset maksatlarını, maksada ulaşılıp ulaşılmadığına ait hükümet yahut Birleşmiş Milletler üzere resmi kaynaklardan alınan tespitlerle bir karşılaştırma yapmışlar. 1950’den beri 1100 yaptırımın yalnızca yüzde 35’inin ise büsbütün istenilen amaca ve muvaffakiyete ulaştığını tespit etmişler. Yanlış duymadınız yalnızca yüzde 35’i. Genele baktığımızda, yaptırımların belirtilen amaçların yaklaşık yarısının en azından kısmen başarılı olduğu da tahlil raporunda eklenmiş
Mevcut yaptırımların, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini engellemediği ve dayatılan yaptırımların savaşın sonunu teşvik etmeye yardımcı olup olmayacağı hayli tartışılabilecek bir mevzu. Lakin net olan, yaptırıma uğrayan ülkenin öteki ülkelerle yakın ticari-askeri-ekonomik ilgiye girerek öteki alternatifler ile yaptırımları delmeye çalıştığı. Örneğin, geçen sene Çin’in İran’la yaklaşık 400 milyar dolarlık muahede yapması bunun yalnızca bir örneği. O niçinle de ABD, Çin’e diplomatik kanallardan “Rusya ile özel ait yüzünden” yaptırımı delme ihtarında nazikçe bulunuyor.
Faturayı Rus vatandaşı ödeyecek
Rusya’nın Kırım ilhakı ve batıdan gelen kimi yaptırımlar daha sonrası, Rusya büyümesi yaklaşık yüzde 2 daraldı. Lakin 2014 yaptırımlarının Putin’i de durduramadığını son 8 yılda görmüş durumdayız. Dünyanın en hayli yaptırım uygulanan ülkesi durumdaki İran’ı geçerek birinci sırayı alan Rusya’nın, Batı’dan gelen 2014’e benzemeyen daha ağır yaptırımlara nasıl direneceğini orta ve uzun vadede nazaranceğiz. 2014’te yapılan yaptırımları şu anda uygulanan yaptırımlardan ayıran bir diğer özellik ise Amerikan iş dünyasının büsbütün Biden idaresi ile hareket etmesi. Finans dünyasından, eğitime tüm alanlarda birfazlaca Amerikan firması ya operasyonlarını durdurdu ya paydaşlıktan çıktı ya da bulundukları idare heyeti üyeliklerinden istifa ettiler. Artık olmasa da uzun devirde Rus halkının bu devlet ve özel dal tarafınca yaptırımlar ile fazlaca büyük ağır darbe yiyeceğini söyleyebiliriz.
Putin idarede kalmaya devam eder, Rusya epey daha otoriter, daha tecrit edilmiş olarak, en epeyce maliyeti ise ortalama Rus vatandaşı ödeyecektir.
Amerika Birleşik Devletler Lideri Joe Biden 24 Mart Perşembe günü Avrupa’da, NATO, G-7 ve Avrupa Birliği Kurulu toplantılarına katılacak.
Toplantıların ana gündem hususu Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve muhtemel Rusya’ya karşı yeni basamakların planlanması olacak. Özellikle, Biden idaresinin, G-7 ve Avrupa Birliği ile birfazlaca bahiste Rusya’ya karşı ortak karar aldığını görüyoruz.
Amerikan Sayım Ofisi’ne göre, Rusya 2021’de ABD ile 24. ticaret ortağıydı ve ABD, Rusya’dan yaklaşık 29,7 milyar dolar kıymetinde mal ithal etti ve yaklaşık 6,4 milyar dolar ihraç etti. Rusya’dan ithal edilen malların birçok, petrol ve öbür güç mamüllerinin yanı sıra gübre, nikel, çelik ve öteki endüstriyel gereçleri içerdiğini biliyoruz. Hatırlanacağı üzere geçen yıl Amerika’nın petrol ve petrol eserleri ithalatının yüzde 8’i Rusya’dan yapmıştı. Lider Biden’nın son üç haftada deklare ettiğı ekonomik ağır yaptırımların Amerikan iktisadına, Avrupa kadar büyük tesir etmeyeceği biliniyor fakat Fed Lideri Jerome Powell’ın, Ukrayna savaşı sebebi ile iktisadın belirsizliğe yanlışsız gittiği itirafını da unutmamız gerekiyor. Biden idaresinin, oligarklar ve aile üyelerinden, Rusya’nın seçilmiş bankalarına kadar bir dizi yaptırım sonucu ile birlikte karşılıklı üst seviyede diplomat hudut dışı kararlarını da son bir ayda görmüş bulunuyoruz.
ABD’nin Çin ile krizi gündemde değil
Kelamın özü, yeniden ABD-Rusya içinde soğuk bir savaşın olduğu kaçınılmaz. Üstüne, Biden idaresinin, Rusya’ya Çin’in yardım etme ve yaptırımları delme ihtimali üzerine Lider Biden ile Çin Devlet Lideri Şi ile tatlı sert iki saatlik görüşmenin olduğunu biliyoruz. Lider Biden ve takımının Rusya ile büyük bir tansiyon var iken, 670 milyar dolarlık bir ticaret hacmi olan Çin ile de diğer bir kriz yaşayacağını varsayım etmiyorum. Çünkü, Çin’in Rusya ile yakın ticari ve diplomatik bağına ABD’nin direkt müdahale etmesi ihtimallerden şimdilik uzak.
Açıkçası, Rus Devlet Lideri Putin’in Avrupa’dan gelen “Ukrayna’ya saldırırsanız ağır yaptırımlar olur” açıklamalarını fazlaca ciddiye almadığını görüyoruz. 2014 Kırım ilhakı daha sonrasında 10 Avrupa Birliği üyesi Rusya’ya 346 milyon euroluk silah satmış durumda. Satışın neredeyse yüzde 90’ı Fransa ve Almanya’ya ilişkin. Rusya’ya askeri takviye verenler sıralamasında üçüncü İtalya, dördüncü Avusturya ve beşinci Bulgaristan olmuş. Yani, ABD ve AB, Rusya’nın Kırım ilhakı daha sonrası verdiği sembolik yaptırımları umursamadan, Rusya ile alakalarını devam ettirmiş durumda.
Drexel Üniversitesi, Global Yaptırımlar Bilgi tabanına bakılırsa, 1950 yılından beri milletlerarası alanda yaptırım ülkelerin bir tahlili ortaya çıkarmış. 1950’den bu yana yürürlükte olan 1.100 yaptırımın yüzde 42’si ABD’den. Akabinde yüzde 12 ile Avrupa Birliği ve yüzde 7 ile Birleşmiş Milletler geliyor. 1950’den 2020’lere vakit içinde yaptırımlar da giderek daha spesifik hale gelmiş. Maksat ekseriyetle sorumlu tarafları direkt cezalandırmak ile birlikte amaç ülkenin vatandaşlarına ziyan vermeden yaptırım kararlarının alındığını görüyoruz.
Yaptırımların yüzde 35’i başarılı
Ekonomik yaptırımlar, uzun müddettir uygulanan en yaygın biçim olmuştu. Bilgi tabanlarındaki yaptırımların muvaffakiyetini pahalandıran araştırmacılar, her yaptırım için belirtilen siyaset maksatlarını, maksada ulaşılıp ulaşılmadığına ait hükümet yahut Birleşmiş Milletler üzere resmi kaynaklardan alınan tespitlerle bir karşılaştırma yapmışlar. 1950’den beri 1100 yaptırımın yalnızca yüzde 35’inin ise büsbütün istenilen amaca ve muvaffakiyete ulaştığını tespit etmişler. Yanlış duymadınız yalnızca yüzde 35’i. Genele baktığımızda, yaptırımların belirtilen amaçların yaklaşık yarısının en azından kısmen başarılı olduğu da tahlil raporunda eklenmiş
Mevcut yaptırımların, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini engellemediği ve dayatılan yaptırımların savaşın sonunu teşvik etmeye yardımcı olup olmayacağı hayli tartışılabilecek bir mevzu. Lakin net olan, yaptırıma uğrayan ülkenin öteki ülkelerle yakın ticari-askeri-ekonomik ilgiye girerek öteki alternatifler ile yaptırımları delmeye çalıştığı. Örneğin, geçen sene Çin’in İran’la yaklaşık 400 milyar dolarlık muahede yapması bunun yalnızca bir örneği. O niçinle de ABD, Çin’e diplomatik kanallardan “Rusya ile özel ait yüzünden” yaptırımı delme ihtarında nazikçe bulunuyor.
Faturayı Rus vatandaşı ödeyecek
Rusya’nın Kırım ilhakı ve batıdan gelen kimi yaptırımlar daha sonrası, Rusya büyümesi yaklaşık yüzde 2 daraldı. Lakin 2014 yaptırımlarının Putin’i de durduramadığını son 8 yılda görmüş durumdayız. Dünyanın en hayli yaptırım uygulanan ülkesi durumdaki İran’ı geçerek birinci sırayı alan Rusya’nın, Batı’dan gelen 2014’e benzemeyen daha ağır yaptırımlara nasıl direneceğini orta ve uzun vadede nazaranceğiz. 2014’te yapılan yaptırımları şu anda uygulanan yaptırımlardan ayıran bir diğer özellik ise Amerikan iş dünyasının büsbütün Biden idaresi ile hareket etmesi. Finans dünyasından, eğitime tüm alanlarda birfazlaca Amerikan firması ya operasyonlarını durdurdu ya paydaşlıktan çıktı ya da bulundukları idare heyeti üyeliklerinden istifa ettiler. Artık olmasa da uzun devirde Rus halkının bu devlet ve özel dal tarafınca yaptırımlar ile fazlaca büyük ağır darbe yiyeceğini söyleyebiliriz.
Putin idarede kalmaya devam eder, Rusya epey daha otoriter, daha tecrit edilmiş olarak, en epeyce maliyeti ise ortalama Rus vatandaşı ödeyecektir.